Тоқымашылық. Жастыққап пен көрпе
Ғасырлар бойы жинақталған қоршаған әлем жайлы бейнелі әсерлерді қазақ халқы өзінің бай өрнек өнерінде шебер көрсете білді. Шығармашылық бұйымдардың көркемдеуінде геометриялық, зооморфтық, астральдық, өсімдіктік және антропоморфтық өрнек элементтері қолданылады. Бұл өрнектерде тірі табиғат бейнелері ежелгі наным-сенімдер мен космогониялық мифтердің ізімен тығыз астасып жатады. Қазақ халқының бүкіл өмір салты өнермен тығыз байланысты болды. Қазақтың дәстүрлі өнері күнделікті тұрмыстан ажырамайды, оның сұлулығы, үйлесімі мен мазмұны халықтың рухани болмысын, мінезі мен дүниетанымын айқын жеткізеді.
Музей қорында Қазақстанның сәндік-қолданбалы өнері бөлімінде тоқымашылық өнеріне қатысты көптеген бұйымдар сақталады. Олардың қатарында терең мазмұнға ие ұлттық өрнектермен әшекейленген жастыққаптар сақталған.
Кенесбаева Гүлжан
Жастыққап. ХХ ғ. екінші жартысы.
Мата, жіптер, бастырма, машина тігімі
43х43
43х43
Вторая половина ХХ в.
Ткань, нитки, аппликация, машинная строчка
43х43
43х43
Хизил Базаргүл
Жастыққап. ХХІ ғ. басы.
Маталар, жіптер,
Ілмектеп ілмеленген тігіс.
41х39
41х39
Наволочки для подушек.
Начало XXI в.
Ткань, нитки,
тамбурный шов
41х39
41х39
Көрпе
Көрпенің пайда болу тарихы дәстүрлі қазақ қолөнерімен және шеберлігімен тығыз байланысты. «Көрпе» сөзі «кілем» немесе «төсек үстіне салатын төсеніш» деген мағынаны білдіреді. Қолмен жасалатын бұл бұйымдар ою-өрнегімен, түсімен және орындау техникасымен ерекшеленеді. Көрпе тігу дәстүрі ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, қазақ мәдениетінің маңызды бір бөлігіне айналған. Көрпедегі әрбір өрнек белгілі бір мағынаны білдіреді және ол халық үшін маңызды ұғымдарды бейнелейді — бұл махаббат, отбасылық құндылықтар, құнарлылық немесе жамандықтан қорғану болуы мүмкін.
Көрпелер тек интерьер бұйымдары ретінде ғана емес, сонымен қатар сәндік элементтер мен әшекей ретінде де қолданылады. Олар үстелге төселетін төсеніш, дастарқан ретінде, сондай-ақ жамылғы ретінде де пайдаланылады. Көрпелер – Қазақстаннан ерекше әрі теңтүпнұсқа зат алғысы келетін туристер үшін танымал кәдесыйлардың бірі.
Бүгінде көрпелер тек Қазақстанда ғана емес, одан тыс жерлерде де үлкен сұранысқа ие. Олар көз тартар түрлі-түсті ою-өрнектерімен, сапалы орындалуымен және бірегей стилімен назар аударады. Көптеген шеберлер мен дизайнерлер өздерінің топтамалары мен жобаларында көрпе элементтерін пайдаланып, қазақ халқының мәдени мұрасын сақтауға және насихаттауға үлес қосуда.
Кенесбаева Гүлжан
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, бастырма, машина тігімі
78х175
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, аппликация, машинная строчка
78х175
Кенесбаева Гүлжан
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, бастырма, машина тігімі
78х174
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, аппликация, машинная строчка
78х174
Кенесбаева Гүлжан
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, жіптер, бастырма, машина тігімі
75х168
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, нитки, аппликация, машинная строчка
75х168
Асай Бағдагүл
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, жіптер, жиектеме, бастырма, машина тігімі
76х156,5
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, нитки, тесьма, аппликация, машинная строчка
76х156,5
Асай Бағдагүл
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, жіптер, жиектеме, бастырма, машина тігімі
75х159,5
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, нитки, тесьма, аппликация, машинная строчка
75х159,5
Асай Бағдагүл
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, жіптер, жиектеме, бастырма, машина тігімі
68,5х150
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, тесьма, аппликация, машинная строчка
68,5х150
Асай Бағдагүл
Құрақ көрпе.
ХХІ ғ. басы
Мата, жіптер, жиектеме, бастырма, машина тігімі
69х151
Напольное лоскутное одеяло.
Начало XXI в.
Ткань, нитки, тесьма, аппликация, машинная строчка
69х151
Қарағанды облыстық бейнелеу өнері музеі
Халықтық сәндік қолданбалы өнер туындыларының жинағында ХХ ғасырдың әр жылдарында орындалған 200-ден астам музей заттары сақталған.
Бұрын көркем шығармашылықтың жетекші түрі болған қазақ халқының дәстүрлі қолданбалы өнері этникалық мәдениеттің өзіндік ерекшелігін айқын көрсетеді. Бұл бөлімде өнердің осы түріне жататын туындылары халық шеберлерінің қазақ зергерлік өнері кеңінен ұсынылған. Ат әбзелдердің, ұлттық киіз және тоқыма кілемдердің үлгілері көзге түседі: сырмақтар, текеметтер, алашалар, философиялық, тарихи және көркемдік мазмұнының тереңдігі мен ауқымымен сипатталатын халықтық және заманауи шеберлермен орындалған гобелендер.
Коллекцияның інжу-маржаны – киіз үй (ХХ ғасырдың ортасы) және оның ішкі безендірілуі.
Осы бөлімде қарағандылық қолданбалы өнер шеберлерінің жұмыстары сақталған: ҚР Еңбек сіңірген өнер қайраткерлері А.Билык, М.Әбілқасов, М.Байтенов, М.Қалқабаев, сонымен қатар Т.Рольян, Л.Бойкова, А.Пацюра, Н.Болюх, Ө.Әбеуов, Л.Косова, С.Чеченов және тағы басқалар.
